Oto rywal dla kadry Smudy, czyli… ZSRR

Selekcjoner reprezentacji Polski Franciszek Smuda udzielając wywiadu po meczu z Białorusią wskrzesił Związek Radziecki. ZSRR byłby bez wątpienia wymagającym rywalem dla Biało-czerwonych, gdyby nie fakt, że kraju tego już od dwóch dekad nie ma na politycznej mapie świata…

Historia
Piłkarze radzieccy odnosili w przeszłości wiele sukcesów. Ich faktyczny debiut na arenie międzynarodowej nastąpił w latach pięćdziesiątych, a sborna szybko znalazła się w światowej czołówce. Pierwszym sukcesem było olimpijskie złoto zdobyte w 1956 roku w Melbourne. W 1960 roku piłkarze ZSRR zdobyli mistrzostwo Europy, a cztery lata później wicemistrzostwo. W finałach mistrzostw świata występowali nieprzerwanie od 1958 do 1970 roku, a ich najlepszy rezultat to czwarte miejsce zdobyte w 1966 roku.

Rok 1972 przyniósł piłkarzom radzieckim kolejne wicemistrzostwo Europy i brązowy medal olimpijski. Druga połowa lat siedemdziesiątych to wyraźny regres radzieckiej drużyny. Z udziału w mistrzostwach świata w 1974 roku ZSRR zrezygnował z przyczyn politycznych, nie wziął udziału w barażowym meczu z Chile. Brązowy medal igrzysk olimpijskich w 1976 roku był jedynie małym pocieszeniem, a taki sam krążek zdobyty na igrzyskach w Moskwie w 1980 roku wręcz rozczarowaniem. Zapowiedzią lepszych czasów mógł być triumf radzieckich piłkarzy w pierwszych mistrzostwach świata U-20 w 1977 roku.

W 1982 roku reprezentacja ZSRR awansowała po dłuższej przerwie do finałów mistrzostw świata, a podobnie było cztery lata później. Na prawdziwe sukcesy sbornej kibice czekali jednak do roku 1988, gdy Związek Radziecki zdobył srebro mistrzostw Europy i złoty medal igrzysk olimpijskich. Rok 1990 to ostatni, zupełnie nieudany start w mistrzostwach świata, a w 1992 roku ostatni występ w mistrzostwach Europy, już pod szyldem Wspólnoty Niepodległych Państw.

Sukcesy odnosiły również radzieckie kluby. Dynamo Kijów, dziś ukraińskie, zdobyło dwukrotnie (1975 i 1986 r.) Puchar Zdobywców Pucharów, a w 1975 roku sięgnęło również po Superpuchar Europy. Puchar Zdobywców Pucharów zdobyło także – obecnie gruzińskie – Dinamo Tbilisi w 1981 roku.

Piłkarze
Barwy ZSRR reprezentowało trzech zdobywców Złotej Piłki France Football. Byli to: bramkarz Lew Jaszyn z moskiewskiego Dynama (w 1963 roku), oraz dwaj piłkarze Dynama Kijów: Ołeh Błochin (1975) i Ihor Biełanow (1986). Jaszyn i Błochin uznawani są za gwiazdy światowego formatu, ale już wybór Biełanowa na najlepszego gracza Europy wzbudził sporo kontrowersji. Inne gwiazdy reprezentujące Związek Radziecki to: Igor Nietto i Slawa Metreweli – mistrzowie Europy z 1960 roku. Sporą popularność zdobyli również gracze z lat osiemdziesiątych: bramkarz Rinat Dasajew, Ołeh Protasow, Ołeksandr Zawarow, Siarhiej Alejnikau i Ołeksij Mychajłyczenko. Ołeh Błochin jest rekordzistą reprezentacji ZSRR pod względem liczby rozegranych spotkań (112) i strzelonych bramek (42), wynik ten osiągnął w latach 1972-1988.

O ile w latach sześćdziesiątych w kadrze dominowali piłkarze klubów rosyjskich, to w późniejszych latach te proporcje ulegały zmianie, a za selekcjonerskiej kadencji Walerego Łobanowskiego w drugiej połowie lat osiemdziesiątych wręcz odwróceniu. W 22 osobowej kadrze na mundial Mexico’86 znalazło się aż 12 graczy Dynama Kijów (wówczas Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka), a jedynie pięciu piłkarzy reprezentowało kluby rosyjskie.

Mecze Polski z ZSRR
Konfrontacje Polski ze Związkiem Radzieckim budziły w naszym kraju spore emocje, często nie tylko ze względów sportowych, ale również politycznych.

Pierwsze mecze rozegrano w ramach eliminacji do mistrzostw świata w 1958 roku. Do Szwecji pojechali ostatecznie piłkarze radzieccy, ale dopiero po dodatkowym spotkaniu na neutralnym terenie w Lipsku. Wcześniej Polska sensacyjnie wygrała w Chorzowie 2:1 po dwóch golach Gerarda Cieślika, w meczu uznawanym za jeden z najlepszych występów w dziejach Biało-czerwonych.

W 1960 roku Polska przegrała w meczu towarzyskim w Moskwie aż 1:7. Rewanż nastąpił rok później, gdy w Warszawie Biało-czerwoni po golu Ernesta Pola pokonali ówczesnych mistrzów Europy 1:0. W 1967 roku Związek Radziecki zamknął polskim piłkarzom drogę do igrzysk olimpijskich w Meksyku, ale znów udało się Polakom zrewanżować. Podczas kolejnych igrzysk, w drodze po złoty medal nasi piłkarze wygrali po dramatycznym meczu 2:1.

Dziesięć lat później po raz drugi spotkanie ze Związkiem Radzieckim otworzyło Polakom drogę do medalu. Tym razem były to mistrzostwa świata, a bezbramkowy remis zapewnił Polsce awans do najlepszej czwórki turnieju. Mecz odbywał się w czasie, gdy w Polsce trwał stan wojenny, a trybuny stadionu Camp Nou były obwieszone emblematami Solidarności. ZSRR zrewanżował się Polsce w trakcie eliminacji do Euro’84 (1:1 w Chorzowie i 2:0 w Moskwie), ale zawodnicy radzieccy do Francji nie pojechali. Polscy piłkarze “odpuścili” sobie mecz z Portugalią, co przyczyniło się do jej końcowego sukcesu w grupie eliminacyjnej.

Ostatni mecz Polska-ZSRR odbył się już w innej sytuacji politycznej, w sierpniu 1989 roku. Drużyna prowadzona przez Andrzeja Strejlaua zremisowała ze sborną w Lublinie 1:1.

Po rozpadzie
Po rozpadzie Związku Radzieckiego w 1991 roku część krajów zasiliła szeregi UEFA (Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Estonia, Gruzja, Litwa, Łotwa, Mołdawia, Rosja, Ukraina). Pozostałe kraje (Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan, Uzbekistan) weszły w skład AFC – Azjatyckiej Konfederacji Piłkarskiej. Kazachstan początkowo należał do AFC, ale od 2002 roku jest członkiem UEFA.

Największym sukcesem ze wszystkich reprezentacji powstałych po rozpadzie ZSRR mogą się pochwalić Rosjanie, naturalni spadkobiercy, którzy w 2008 roku zajęli 3-4. miejsce w mistrzostwach Europy. Ponadto reprezentacjom poszczególnych krajów udawało się awansować do finałowych turniejów najważniejszych imprez.

Mistrzostwa świata:
Rosja (1994, 2002 – faza grupowa)
Ukraina (2006 – ćwierćfinał)

Mistrzostwa Europy:
Łotwa (2004 – faza grupowa)
Rosja (1996, 2004 – faza grupowa; 2008 – 3-4. miejsce; 2012 – awans)
Ukraina (2012 – gospodarz)
Estonia ma szanse na awans do Euro 2012 – weźmie udział w barażach

Puchar Azji:
Turkmenistan (2004 – faza grupowa)
Uzbekistan (2004, 2007 – ćwierćfinał; 2011 – 4. miejsce)

Robert Murawski

Najlepsza “jedenastka” ZSRR w… 2011 roku!
Na potrzeby sztabu szkoleniowego polskiej reprezentacji, a przede wszystkim dla Franciszka Smudy, można się pokusić o stworzenie najlepszej “jedenastki” piłkarzy państw byłego ZSRR w ostatnim czasie. Oto nasza propozycja:

Bramkarz:
Igor Akinfiejew (Rosja, CSKA Moskwa)

Obrońcy:
Kacha Kaladze (Gruzja, Genoa CFC)
Siergiej Ignaszewicz (Rosja, CSKA Moskwa)
Wasilij Bieriezucki (Rosja, CSKA Moskwa)
Aleksandr Aniukow (Rosja, Zenit Sankt Petersburg)

Pomocnicy:
Anatolij Tymoszczuk (Ukraina, Bayern Monachium)
Alaksandr Hleb (Białoruś, VfL Wolfsburg)
Andriej Arszawin (Rosja, Arsenal Londyn)

Napastnicy:
Andrij Woronin (Ukraina, Dinamo Moskwa)
Andrij Szewczenko (Ukraina, Dynamo Kijów)
Roman Pawluczenko (Rosja, Tottenham Hotspur Londyn)

Selekcjonerem takiej drużyny mógłby zostać Ołeh Błochin (Ukraina)

UWAGA! Pisownia imion i nazwisk jest zgodna z transkrypcją na języki właściwe dla obecnie istniejących państw.